Kinh doanh hộ gia đình hiện nay được coi là một trong những mô hình kinh doanh nhỏ lẻ được rất nhiều người quan tâm. Với ưu điểm quy mô kinh doanh nhỏ nên dễ dàng quản lý, thủ tục thành lập đơn giản mô hình này hứa hẹn sẽ là một lựa chọn phổ biến của nhiều người trong tương lai. Vậy thế nào là kinh doanh hộ gia đình?
Kinh doanh hộ gia đình
Thế nào là kinh doanh hộ gia đình?
Kinh doanh hộ gia đình (hộ kinh doanh) là mô hình kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên trong gia đình đứng lên làm chủ. Theo đó, mô hình kinh doanh hộ gia đình được pháp luật điều chỉnh bởi các quy định rất chặt chẽ nhằm bảo vệ quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh và các bên liên quan khác. Hiện nay, kinh doanh hộ gia đình được quy định cụ thể tại Điều 97 Nghị định 01/2021/NĐ-CP 04/01/2021:
Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.
Ví dụ: Anh A ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ, nhà chị A chăn nuôi lợn thịt. Mỗi năm anh A cho xuất chuồng 5 tấn lợn. Giá bán dao động trong khoảng 60 đến 90 ngàn đồng/kg lợn.
Đặc điểm kinh doanh hộ gia đình
Dựa trên quy định về kinh doanh hộ gia đình có thể rút ra được một số đặc điểm sau:
Chủ sở hữu hộ kinh doanh là cá nhân hoặc một hộ gia đình gồm các thành viên là công dân Việt Nam đã đủ 18 tuổi, có đầy đủ năng lực và đảm bảo các yêu cầu về hành vi dân sự. Theo đó, những cá nhân được cấp quyền làm chủ sẽ có toàn quyền quyết định về các hoạt động kinh doanh hộ gia đình.
Phải thực hiện hành vi kinh doanh ở một địa điểm duy nhất trên giấy đăng ký. Theo đó, địa điểm đăng ký kinh doanh hộ gia đình phải có địa chỉ rõ ràng, có thể là nơi đăng ký hộ khẩu thường trú, nơi đăng ký tạm trú hoặc địa điểm thường xuyên kinh doanh nhất, nơi đặt địa điểm thu mua giao dịch. Đối với các hoạt động sản xuất nông lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng ký, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề có điều kiện.
Hộ gia đình có quy mô kinh doanh nhỏ lẻ: Số lượng nhân viên của mô hình kinh doanh này chỉ dao động trong khoảng dưới 10 người. Đồng thời với lượng người như này, doanh nghiệp rất dễ dàng quản lý và phân công nhiệm vụ được tốt hơn. Lao động thường là người thân trong gia đình.
Công nghệ thực hiện hoạt động kinh doanh đơn giản: Theo đó, với số lượng lao động chỉ dao động trong khoảng 10 người thì thông thường hộ gia đình kinh doanh những mặt hàng không đòi hỏi quá nhiều về công nghệ.
Chủ sở hữu hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh. Điều này có nghĩa chủ sở hữu chịu trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ của hộ kinh doanh.
Mô hình kinh doanh hộ gia đình sẽ không có tư cách pháp nhân cũng như không có con dấu riêng, không được mở những chi nhánh, văn phòng đại diện cũng như không có thẩm quyền giống như các doanh nghiệp thông thường.
Lao động thường là người thân trong gia đình.
Thủ tục đăng ký kinh doanh hộ gia đình
Hồ sơ, trình tự thủ tục đăng ký kinh doanh hộ gia đình được quy định cụ thể tại Điều 87 Nghị định 01/2021/NĐ-CP theo đó phải trải qua các bước sau đây:
Bước 1: Cá nhân chuẩn bị bộ hồ sơ đăng ký kinh doanh hộ gia đình và nộp tại Cơ quan đăng ký hộ kinh doanh cấp huyện nơi đặt trụ sở của hộ kinh doanh.
Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh bao gồm các loại giấy tờ sau:
- Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh;
- Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
- Bản sao biên bản họp thành viên hộ gia đình về việc thành lập hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
- Bản sao văn bản ủy quyền của thành viên hộ gia đình cho một thành viên làm chủ hộ kinh doanh đối với trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh.
Bước 2: Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ thì cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện phải trao Giấy biên nhận và cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cho hộ kinh doanh.
Trong trường hợp hồ sơ có sai hay thiếu sót, không hợp lệ thì trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện phải thông báo bằng văn bản cho người nộp hồ sơ hoặc người thành lập hộ kinh doanh biết để họ tiến hành bổ sung. Trong thông báo, cơ quan đăng ký hộ kinh doanh có thẩm quyền phải nêu rõ lý do và các yêu cầu cần phải sửa đổi, bổ sung.
Bước 3: Sau 03 ngày làm việc, khi nhận được thông báo thì cá nhân đăng ký thành lập hộ kinh doanh nhận Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh. Nếu hết thời hạn 03 ngày làm việc nhưng không nhận được Giấy chứng nhận hoặc không nhận được các thông báo sửa đổi, bổ sung hồ sơ (nếu có) thì người thành lập hộ kinh doanh có thể khiếu nại lên cơ quan có thẩm quyền theo quy định pháp luật.
Bước 4: Sau khi cấp giấy chứng nhận hộ kinh doanh thì Cơ quan đăng ký kinh doanh có thẩm quyền tiến hành gửi danh sách hộ kinh doanh đã đăng ký về cho cơ quan thuế cùng cấp, Phòng Đăng ký kinh doanh và cơ quan quản lý chuyên ngành cấp tỉnh.
Ưu điểm, hạn chế của kinh doanh hộ gia đình
Mô hình kinh doanh hộ gia đình hiện nay đang rất phổ biến ở nước ta vì tính chất đơn giản, dễ quản lý tuy nhiên mô hình này cũng đem lại một số ưu, nhược điểm mà các chủ hộ kinh doanh cần phải lưu ý trước khi tiến hành thành lập.
Ưu điểm của kinh doanh hộ gia đình:
Quy mô kinh doanh nhỏ nên dễ dàng quản lý rất phù hợp với các cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ.
Vì quy mô nhỏ nên các khoản chi phí phát sinh không nhiều nên chế độ chứng từ sổ sách kế toán khá đơn giản.
Không phải kê khai thuế hàng tháng và được áp dụng chế độ thuế khoán.
Hồ sơ, trình tự, thủ tục thành lập kinh doanh hộ gia đình đơn giản.
Khi đăng ký kinh doanh hộ gia đình không bắt buộc phải có vốn tối thiểu là bao nhiêu. Chủ thể khi đăng ký thành lập hộ kinh doanh có thể tự quyết định số vốn trong khả năng của mình.
Nhược điểm của hộ kinh doanh
Chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm nhất định mà không được mở thêm các cơ sở tại địa điểm khác
Tối đa số lượng lao động mà hộ kinh doanh sử dụng là 9 lao động. Trường hợp thường xuyên sử dụng từ 10 lao động trở lên mà không thành lập doanh nghiệp thì bị phạt tiền từ 3 đến 5 triệu đồng
Không có tư cách pháp nhân, không có con dấu
Chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản (trách nhiệm vô hạn) của chủ hộ đối với mọi hoạt động kinh doanh
Vì quy mô khá nhỏ lẻ, doanh thu đem lại không lớn nên trong quá trình huy động nguồn vốn thường gặp nhiều khó khăn
Không được khai, tính thuế giá trị gia tăng theo phương phương pháp khấu trừ nên không được hoàn thuế, không xuất được hóa đơn GTGT
Đối với những khách hàng lần đầu hợp tác sẽ khó khăn trong việc tạo niềm tin.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn.
