Bất kỳ cổ đông nào khi đầu tư góp vốn vào doanh nghiệp đều mong muốn là hoạt động kinh doanh làm ăn có lãi. Theo đó, khoản lợi nhuận còn lại được chia cho các cổ đông sau khi trừ đi các chi phí và các nghĩa vụ tài chính khác thì được gọi là cổ tức. Vậy pháp luật quy định như thế nào về việc trả cổ tức cho cổ đông?
Cổ tức
Cổ tức là gì?
Căn cứ theo khoản 5 Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì cổ tức (dividend) được hiểu là khoản lợi nhuận ròng mà công ty trả cho mỗi cổ phần bằng tiền mặt các tài sản khác có giá trị tương đương từ nguồn lợi nhuận giữ lại của công ty cổ phần sau khi thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác.
Theo đó, khi công ty thu được lợi nhuận từ hoạt động sản xuất, kinh doanh thì một phần lợi nhuận đó sẽ được sử dụng để tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh của công ty và trích lập các quỹ dự phòng được gọi là lợi nhuận giữ lại. Phần lợi nhuận còn lại của công ty sẽ được chia trả cho từng cổ đông thì được gọi là cổ tức.
Xem thêm: Cổ phần
Các loại cổ tức
Dựa trên cách phân loại cổ phần thì cổ tức cũng bao gồm hai loại đó là cổ tức cổ phần ưu đãi và cổ tức cổ phần phổ thông. Cụ thể:
– Cổ tức cổ phần phổ thông căn cứ theo khoản 2 Điều 135 Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì cổ tức phổ thông được xác định căn cứ vào số lợi nhuận ròng của công ty theo quy định sau khi đã thực hiện các nghĩa vụ thuế và tài chính khác và khoản chi trả cổ tức được trích từ nguồn lợi nhuận giữ lại của công ty.
– Cổ tức cổ phần ưu đãi là loại cổ tức được ưu tiên chia mức phần trăm cổ tức cao hơn so với mức cổ tức cổ phần phổ thông hoặc mức ổn định hằng năm cổ tức được chia hằng năm gồm cổ tức cố định và cổ tức thưởng. Trong đó, cổ tức cố định sẽ không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.
Mức cổ tức cố định cụ thể và phương thức xác định cổ tức thưởng được ghi rõ trong cổ phiếu của cổ phần ưu đãi cổ tức (được quy định tại khoản 1 Điều 117 Luật Doanh nghiệp năm 2020).
Các hình thức trả cổ tức
Dựa trên quy định tại khoản 3 Điều 135 Luật doanh nghiệp năm 2020 thì việc trả cổ tức có thể được thực hiện bằng hai hình thức chi trả bằng tiền mặt; trả cổ tức bằng cổ phiếu hoặc các loại tài sản có giá trị tương đương khác.
Trả cổ tức bằng cổ phiếu
Trả cổ tức bằng cổ phiếu là việc doanh nghiệp thay vì chi trả cổ tức bằng tiền mặt hay mua lại cổ phiếu thì sẽ phát hành thêm cổ phiếu cho các cổ đông của công ty. Theo đó, việc phát hành cổ tức bằng cổ phiếu sẽ không làm thay đổi vốn chủ sở hữu và tỷ lệ nắm giữ của mỗi cổ đông trong doanh nghiệp cũng sẽ không thay đổi.
Hình thức trả cổ tức này hiện nay xuất hiện khá phổ biến ở các doanh nghiệp đang trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế cao. Khi doanh nghiệp có nhu cầu giữ lại lợi nhuận để tiền hành mở rộng đầu tư phát triển kinh doanh, họ có thể phát hành thêm cổ phiếu hoặc sử dụng cổ phiếu quỹ để trả cổ tức.
Đặc biệt, đối với hình thức chi trả cổ tức bằng cổ phiếu thì công ty sẽ không cần làm các thủ tục phát hành hay chào bán cổ phiếu mà trong vòng 10 ngày tính từ ngày hoàn thành thanh toán cổ tức công ty phải tăng vốn điều lệ tương ứng với tổng mệnh giá các cổ phiếu trả cổ tức.
Ví dụ: Ngày 18/11/2020, Tổng Công ty cổ phần Vận tải Dầu khí (PVT) trả cổ tức cho các cổ đông bằng cổ phiếu năm 2019 tỷ lệ 15%. Như vậy, cổ đông nắm giữ 100 cổ phiếu PVT sẽ nhận được thêm 15 cổ phiếu mới.
Trả cổ tức bằng tiền mặt
Bên cạnh hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu thì các doanh nghiệp có thể lựa chọn hình thức chi trả cổ tức bằng tiền mặt. Theo đó, trả cổ tức bằng tiền mặt đó là việc doanh nghiệp sẽ trả cổ tức bằng tiền mặt trực tiếp cho các cổ đông. Theo đó, Hội động quản trị của doanh nghiệp sẽ tiến hành căn cứ dựa trên kết quả của hoạt động sản xuất kinh doanh và các kế hoạch kinh doanh để quyết định tỷ lệ chi trả cổ tức bằng tiền mặt.
Đối với hình thức này, công ty sẽ phải trả cổ tức bằng đơn vị VNĐ thông qua chuyển khoản, séc hoặc lệnh trả tiền gửi bằng bưu điện đến địa chỉ thường trú hoặc địa chỉ liên lạc của cổ đông. Khi Hội đồng quản trị công ty công bố tỷ lệ trả cổ tức bằng tiền mặt thì số cổ tức đó sẽ được tính trên mệnh giá là 10.000 đồng/cổ và không tính theo giá thị trường hàng ngày.
Ví dụ: Ngày 18/11/2020, Tổng CTCP Vận tải Dầu khí (PVT) đã chốt danh sách cổ đông và quyết định chi trả cổ tức năm 2019 bằng tiền với tỷ lệ 4%. Như vậy, với một cổ phiếu PVT thì các cổ đông trong công ty sẽ nhận được: 4% x 10.000 = 400 đồng.
Xem thêm: Chia cổ tức
Quy định về trả cổ tức
Điều kiện trả cổ tức
Dựa trên quy định tại Điều 135 Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì cổ tức được chi trả cho mỗi cổ đông sẽ được xác định dựa trên lợi nhuận ròng của công ty khi đã trừ đi các khoản chi phí khác và thuế. Theo đó, công ty cổ phần chỉ được trả cổ tức khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
- Công ty đã hoàn thành xong nghĩa vụ về thuế và các nghĩa vụ tài chính liên quan khác theo quy định của pháp luật;
- Công ty đã thực hiện trích lập các quỹ công ty và tiến hành bù đắp lỗ trước đó theo quy định của pháp luật và tại Điều lệ công ty;
- Ngay sau khi trả hết cổ đông, công ty vẫn phải bảo đảm nghĩa vụ thanh toán đủ các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác khi đến hạn phải trả;
- Công ty phải thực hiện thanh toán cổ tức trong thời hạn 6 tháng, tính từ ngày kết thúc cuộc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên. Theo đó, Hội đồng quản trị có trách nhiệm phải lập danh sách các cổ đông được nhận cổ tức, xác định mức cổ tức được trả, thời hạn và hình thức trả chậm nhất là 30 ngày ngày trước mỗi lần trả cổ tức.
Hình thức trả cổ tức
Căn cứ theo khoản 3 Điều 135 Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì trả cổ tức có thể được tiến hành bằng các hình thức chi trả bằng tiền mặt, bằng cổ phiếu hoặc các tài sản khác có giá trị tương đương. Cụ thể là:
– Trả cổ tức bằng tiền mặt thì phải được thực hiện bằng VND thông qua các phương thức thanh toán như chuyển khoản, lệnh trả tiền gửi bằng bưu điện hoặc séc theo quy định của pháp luật
– Trả cổ tức bằng cổ phiếu là việc doanh nghiệp thay vì chi trả cổ tức bằng tiền mặt hay mua lại cổ phiếu thì sẽ phát hành thêm cổ phiếu cho các cổ đông của công ty
– Trả bằng tài sản khác có giá trị tương đương theo quy định tại Điều lệ công ty. Theo đó, hình thức chi trả cổ tức này thường ít phổ biến hơn hai hình thức trên, tuy nhiên tùy theo Điều lệ của mỗi công ty mà có thêm hình thức chi trả cổ tức này.
Thời hạn trả cổ tức
Theo căn cứ tại khoản 4 Điều 135 Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì cổ tức phải được thanh toán đầy đủ cho các cổ đông trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày kết thúc họp Đại hội cổ đông diễn ra thường niên. Theo đó, Hội đồng quản trị sẽ tiến hành lập danh sách cổ đông nhận cổ tức và xác định mức cổ tức được trả, hình thức và thời hạn trả chậm nhất là 30 ngày trước mỗi lần trả cổ tức.
Xem thêm: Điều kiện để cổ đông nhận cổ tức của doanh nghiệp
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn.
